Sözkonusu Workbook nesnesi olduğunda, en temel eventler "açılma, kapanma, kaydolma"
üçlüsüdür. bunun dışında pek tabiki başka olaylar da bulunmaktadır. Ben
burada temelini vermeye çalışacağım. Gerisi kurcalama iştahınıza kalmış.
Dosya açılması
Bir dosya açıldığında Workbook_Open olayı devreye girer. Bu event
ile kullanıcıya çeşitli mesajlar verebileceğiniz gibi,
log kaydı
oluşturma, veritabanı işlemleri gibi başka birçok işlem yapabilirsiniz.
Private Sub Workbook_Open()
MsgBox "x dosyasına hoşgeldiniz. Dosyayı kullanırken şunlara dikkat edin" & vbCrLf & "falan filan" & vbCrLf & "falan filan"
Logger Me.Name, Environ("username"), Date 'log kaydı tutuyoruz, kim ne zaman girmiş diye
End Sub
Olay sırası
Bazı olaylar meydana geldiğinde birden çok event tetiklenebilir. Mesela
bir dosya açıldığında sadece Open eventi devreye girmez, aynı
zamanda Activate eventi de devreye girer. Bunlardaki sıra önce
Workbook_Open sonra
Workbook_Activate olacak şekildedir.
Auto_open
Workbook_Open makrosuna benzer bir de Auto_open makrosu vardır. Onla ilgili
detaya buradan
ulaşabilirsiniz.
Kapanma ve Kaydetme
Bir dosya kapanırken de önce Workbook_BeforeClose, sonra
Workbook_Deactivate eventi
devreye girer. Kapatma sırasında kaydetme de olacaksa süreç şöyle olur:
Workbook_BeforeClose
Workbook_BeforeSave
Workbook_AfterSave
Workbook_Deactivate
Private Sub Workbook_BeforeClose(Cancel As Boolean)
MsgBox "Dosyadan ayrılıyorsunuz. Falan filan yapmayı unutmayın."
End Sub
İptal parametresi
Kapanma ve Kaydetme olayları öncesinde bazen bu olayın geçekleşip
gerçekleşmeyeceğini de kontrol altına almak isteyebilriiz. Bunu da
varsayılan değeri False olan Cancel parametresine kod içinde True değeri
atayarak yaparız.
Mesela kaydetme işlemini, sadece belli bir şifreyi bilen kişilere yaptırmak
isteyebilirsiniz. Bunun için aşağıdaki gibi bir kod yazılabilir.
Private Sub Workbook_BeforeSave(ByVal SaveAsUI As Boolean, Cancel As Boolean)
Dim şifre As String
şifre = InputBox("Kaydetmek için yetkili şifresini girin")
If şifre <> "1234" Then
MsgBox "Dosyayı kaydetmeye yetkili değilsiniz."
Cancel = True
Else
MsgBox "dosya başarılı bir şeklide kaydedildi" 'belki bir de hata kontrolü konulabilir buraya
End If
End Sub
Kapanma/Deactive olma durumuna göre farklılaşan mesaj gösterme örneği
Aşağıdaki örnekte ise dosya kapanırken farklı, deaktive olurken farklı
bir mesaj verme örneği var.
Private Sub Workbook_BeforeClose(Cancel As Boolean)
Range("Z1000").Value = 1 'hangi hücre müsaitse
Me.Saved = True
End Sub
Private Sub Workbook_Deactivate()
If Range("Z1000").Value = 1 Then
MsgBox "çıkma mesajı"
Else
MsgBox "deaktive mesajı"
End If
End Sub
Burdaki süreç şöyle işleyecek. Diyelim ki kullanıcı dosya açıldıktan bir süre
sonra başka bir dosyaya geçmek istedi, deactivate olayı ilk kez devreye girer,
Z1000 hücresinde 1 yazıyor mu diye bakar, yazmadığı için sadece "deaktive mesajını"
verir. Sonra diyelim ki yine aktif oldu, bi süre sonra tekrar başka dosyaya geçtiğinde bu süreç
aynen tekrar eder. Ne zaman ki dosyadan çıkmak isterse, önce BeforeClose devreye girer ve
Z1000'e 1 değerini atar, sora Deactivate olayı devreye girer, Z1000=1 olduğu için
sadece çıkma mesajı verilir. Burada BeforeClose içine hiçbir mesaj
yazmadık, böyle yapsaydık hem "Çıkma mesajı" hem de "Deactive mesajı" verilmiş
olurdu, bu da arka arkaya 2 farklı mesaj kutusu demek olurdu ki pek şık bir
durum olmazdı. Burada tabi ben sadece mesaj farklılaşması yaptım, sizin
ihtiyacınıza göre farklı işlemler de yaptırılabilir.
Auto_close
Auto_open için yazılan bilgilerin benzeri aynı mantıkta Auto_close için de
geçerlidir.
Kapanmadan önce sayfayı default ayarlara getirmek
Başlangıç ayarları özellikle belli değerlere ayarlanmış bir dosyanız olsun.
Kullanıcılar, bu dosyada çeşitli oynamalar yaptıktan sonra kapatacaklar
diyelim. Dosyayı ilk ayarlarına getirmek için BeforeClose olayı
kullanılabilir.
Private Sub Workbook_BeforeClose(Cancel As Boolean)
Application.EnableEvents = False
Range("B1") = vbNullString
Range("B2") = 400
Range("C21") = "Toplam"
'....
Application.EnableEvents = True
End Sub
Application.EnableEvents kullanmamızın sebebi, sayfada Worksheet_Change
eventi varsa bu tetiklenmesin diyedir. Bu konuda daha detay bilgi için
buraya bakabilirsiniz.
Diğer olaylar
Yeni sayfa eklenmesi
Yeni bir sayfa yaratıldığında devreye girer. Bazen birilerine
gönderdiğiniz bir dosyada yeni sayfa yaratılmasını istemiyor ve
kullanıcıların mevcut sayfa(lar) üzerinden çalışmasını istiyorsanız bu
eventi aşağıdaki gibi kullanabilirsiniz.
Private Sub Workbook_NewSheet(ByVal Sh As Object)
Application.ScreenUpdating = False
MsgBox "yeni sayfa yaratamazsın"
Application.DisplayAlerts = False
Sh.Delete
Application.DisplayAlerts = True
Application.ScreenUpdating = True
End Sub
NOT:Screenupdating'i kullanma sebebi, kullanıcının geçici de olsa
sayfanın yaratıldığını görmesini engellemek içindir.
Başka olaylar da bulunuyor, ancak bunları araştırmayı size bırakıyorum.
Event tetiklenmesini bastırmak(Geçici olarak durdurmak)
Her ne kadar workbook eventlerinde kısırdöngüye giren event durumu pek
rastlanılan bir durum olmasa da, yine de belirli şartlarda eventleri geçici
olarak durdurmak, o özel durum geçince tekrar aktive olmalarını sağlamak
isteyebilirsiniz.
Ben mesela QuickAccessToolbar üzerine eventleri toggle buton mantığı ile bir
aktif bir pasif yapan bir düğme koydum. Zira sıklıkla schedule edilmiş dosyaları
açıp içlerinde günelleme yapma ihtiyacım oluyor. Normalde bunlar açıldıklarında
Workbook_Open makrolarının otomatikman çalışmaları gerekiyor, ama güncelleme yapacaksam
bunların çalışmasını
engellemek için geçici olarak eventleri pasifleştiriyorum, işimi bitirince
tekrar aktifleştiriyorum.
İlgili düğmeye atadığım kod şöyle:
Sub toggle_event()
If Application.EnableEvents = True Then
Application.EnableEvents = False
Application.StatusBar = "EnableEvents=False****************************************EnableEvents=False******************************************EnableEvents=False****************************************EnableEvents=False****************************************"
Else
Application.EnableEvents = True
Application.StatusBar = "EnableEvents=True*****************************************EnableEvents=True*******************************************EnableEvents=True*******************************************EnableEvents=True******************************************"
End If
End Sub
Workbook_Open eventini,
Application.OnTime,
Logger fonksiyonu ve
Veritabanı(Connection
veya ListObject) refresh işlemleriyle birlikte kullandığınızda Voltranı
oluşturmuş olursunuz. Bu dörtlü sizi ve kurumunuzu inanılmaz bir verimlilik
sürecine sokar. Zira bu şekilde istediğiniz sayıda raporu(yeterli cihazın
olması varsayımı altında) otomatiğe bağlayabilirsiniz. Diğer üçüyle ilgili detaylara ilgili linklerde
ulaşabilirsiniz, ben buraya sadece küçük bir örnek koymak istiyorum.
Application.OnTime ile schedule edilmiş bir makro düşünün. Bu, Voltranın
1.üyesinin devreye girdiği andır. Bu makro çalıştığında(ve çalışırken kod
boyunca önemli yerlerde) Log kaydı oluşturacaktır:2.üye de tamam. Bu makro
ile belirli bir excel dosya açılmaktadır ve devreye bu dosyanın
Workbook_Open eventi girer, işte 3.üye. Son olarak da bu makro içinden
çeşitli veritabanından data çekme işlemi yapılarak 4.üye de devreye sokulmuş
olur. Son 2 üye aşağıda gösterilmiştir.
Private Sub Workbook_Open()
'Önceki kodlar
'Çeşitli ön kontroller(kullanıcı, pc adı v.s gbi) burada yapılabilir
For Each cn In ActiveWorkbook.Connections
cn.ODBCConnection.BackgroundQuery = False
cn.Refresh
Next
'Sonraki kodlar
'dosyayı kaydetme ve alıcılara mail gönderme kodları burada yer alabilir
End Sub
Kısıtlama uygulama ve
Veri Güvenliği sağlama
Diyelim ki gizli bilgiler içeren bir dosyayı birine gönderdiniz, veya genel
kullanım için bir add-in yazdınız ve bu add-in gizli/hassas bilgiler içeren
bir veritabanı doyasından belli bir sorgu çalıştırıp getiriyor. Herneyse, bu
bilgilerin kullanıcılar tarafından yazdırılmasını, copy/paste ile başka
dosyaya kopyalanıp orada da yazdırılmasını engellemek istiyorsunuz ve
herhangi bir şekilde mail olarak gönderilmesini de engellemek istiyorsunuz.
Aşağıda, bunlara ait çözümleri bulabilirsiniz.
Sayfanın yazdırılmasını engelleme
Bunu aşağıdaki basit kod ile yapmak mümkündür.
Private Sub Workbook_BeforePrint(Cancel As Boolean)
Cancel = True
MsgBox "Bu dosyayı print almanıza izin verilmemiştir."
End Sub
Eğer belli bir kişinin/kişilerin print alma yetkisi olsun isterseniz belli
bir sicili/sicilleri kontrol edebilirsiniz. Aşağıda tek sicil numarasının
kontrol örneği var, siz isterseniz bir diziye(veya collection) tüm
yetkilileri atıp o dizi içinde var mı diye de kontrol edebilirsiniz.(Username'in
sicil döndürdüğü varsayımı ile hareket edilmiştir. Sizin kurumda isim de
kullanılıyor olabilir, o zaman daha farklı bir yöntem denemeniz gerekebilir.
Sadece özel bir şifreyi bilenlerin kaydetmeye yetkisi olması gibi)
Private Sub Workbook_BeforePrint(Cancel As Boolean)
If Environ("username")<>12345 Then
Cancel = True
MsgBox "Bu dosyayı print almanıza izin verilmemiştir."
End If
End Sub
Cut/Copy engelleme
Cut/Copy işlemlerini engellemek için biraz daha uğraşmamız gerekiyor.
Öncelikle yasaklama işlemini hem Workboook_Open hem de Workboook_Activate
eventlerinde kullanmamız gerekiyor. Ayrıca kullanıcı başka bir dosyayı
açtığında o dosyada yasakların kalkıp normale dönmesi gerektiği için de
işlemlerin tersinin Workboook_Deactivate eventinde yapılması gerekiyor.
Aşağıdaki örnek kullanıcıya bir de mesaj veriyoruz. Mesaj vermek
istemiyorsak aşağıda "cutcopyengel" olan herşeyi "" olarak değiştirmeniz
yeterlidir.
Private Sub Workbook_Open()
With Application
.CutCopyMode = False
.OnKey "^c", "cutcopyengel" 'Ctrl+C ile copy
.OnKey "^x", "cutcopyengel" 'Ctrl+X ile cut
.OnKey "^{INSERT}", "cutcopyengel" 'Ctrl+Insert ile copy
.OnKey "+{DELETE}", "cutcopyengel" 'Shift+Delete ile cut
.OnKey "+{DEL}", "cutcopyengel" 'Shift+Del ile cut
'mousela taşıma iptali
.CellDragAndDrop = False
'sağ tıklama ile engel
.CommandBars("Cell").Controls(1).Enabled = False 'cut
.CommandBars("Cell").Controls(2).Enabled = False 'copy
End With
End Sub
Private Sub Workbook_Activate()
With Application
.CutCopyMode = False
.OnKey "^c", "cutcopyengel" 'Ctrl+C ile copy
.OnKey "^x", "cutcopyengel" 'Ctrl+X ile cut
.OnKey "^{INSERT}", "cutcopyengel" 'Ctrl+Insert ile copy
.OnKey "+{DELETE}", "cutcopyengel" 'Shift+Delete ile cut
.OnKey "+{DEL}", "cutcopyengel" 'Shift+Del ile cut
'mousela taşıma iptali
.CellDragAndDrop = False
'sağ tıklama ile engel
.CommandBars("Cell").Controls(1).Enabled = False 'cut
.CommandBars("Cell").Controls(2).Enabled = False 'copy
End With
End Sub
'Deactivate eventinde OnKey'in ikinci parametresini boş bırakarak
'işlemi tersine çeviriyoruz
Private Sub Workbook_Deactivate()
With Application
.CutCopyMode = True
.CellDragAndDrop = True
.OnKey "^c"
.OnKey "^x"
.OnKey "^{INSERT}"
.OnKey "+{DELETE}"
.OnKey "+{DEL}"
.CommandBars("Cell").Controls(1).Enabled = True
.CommandBars("Cell").Controls(2).Enabled = True
End With
End Sub
'Bu da ayrı bir modül içindeki kodumuz
Sub cutcopyengel()
MsgBox "Bu dosyada cut/copy yapamazsınız"
End Sub
Mail göndermeyi engelleme
Dosyayı mail ile göndermeyi engellemek için iki iş yapmak lazım.
- Excel içinden File menüsündeki Send As Attachment düğmesini
kullanmayı engellemek
- Dosyayı kaydedip Windows Explorer üzerinden veya Outlook ile
göndermeyi engellemek
1.yöntemde Ribbonu özelleştirmek gerekiyor, aynı zamanda ilgili mail
gönderme butonu QAT(QuickAccessToolbar) üzerinde de olabilir diye QAT'ı
göstermeyi de engellemek lazım. Bunları
ileri yöntemler sasyfasında
göreceğiz.
2.yöntemde ise dosyanın kaydolmasını engellemeliyiz.
Private Sub Workbook_BeforeSave(ByVal SaveAsUI As Boolean, Cancel As Boolean)
Cancel = True
MsgBox "Bu dosyayı kaydedemezsiniz"
End Sub
Tabi yine belli kişiler için kaydetme izni vermek isterseniz
Environ("username") özelliğini kullanabilirsiniz.
Tüm sayfaları ilgilendiren olaylar
Her ne kadar tüm sayfaları ilgilendiren olaylar Workbook eventleri olsa da
onları burada değil Worksheet olayları içinde anlatmayı uygun buldum. Bu
sayfaya alttaki İleri butonuna tıklayarak ulaşabilirsiniz.
